Tagarchief: Filter

Filter <=2019

Excel, , ,
Voorbeeldbestand: Filter2019.xlsx

Deze week kwam de vraag binnen of het mogelijk was om met behulp van een formule gegevens uit een tabel, die aan een bepaalde voorwaarde voldoen, te selecteren.
De eerste reactie was: hup, dat doen we even. Maar dat viel toch nog tegen.

Want niet iedereen heeft de beschikking over Excel 2021 of Excel 365. Daar ben je met één formule in een cel klaar. Maar niet getreurd: er zijn altijd alternatieven denkbaar.

Nieuwe Filter-functie

Meer specifiek was de vraag hoe de namen in een bestand met een formule zouden kunnen worden geselecteerd op basis van de selectie in kolom D (zie Voorbeeldbestand).

Vanaf Excel-2021 en -365 bestaan er zogenaamde Spill-functies (ik kwam ergens de Nederlandse benaming Overloop-functies tegen). Het speciale van dit soort functies is dat wanneer je een formule met zo’n functie in een cel plaatst, het resultaat over meerdere cellen terecht kan komen (vandaar spill en overloop).
In dit geval plaatsen we ergens de formule
=FILTER(Tabel1[Naam];Tabel1[Selectie]=Waar;”Niets gevonden”) en het resultaat is dan alle namen ‘met een vinkje’ in cellen onder elkaar.

‘Oude’ oplossing1

Maar heb je niet de beschikking over deze nieuwe functies dan zul je iets anders moeten bedenken.

Een oplossing is om op basis van de tabel met namen en selecties een draaitabel te maken. Plaats het veld Naam in het vak Rijen en Selectie in het vak Filters (of maak een slicer zoals in het Voorbeeldbestand). Uiteraard kiezen we bij Selectie dan alleen de optie Waar.

In het voorbeeld is ook een lege naam aangevinkt en deze komt in de rij (leeg) tevoorschijn.

NB Excel sorteert alle namen automatisch op alfabetische volgorde.

Wil je de oorspronkelijke volgorde aanhouden, plaats dan ook Nr in het vak Rijen.

In het voorbeeld hiernaast zijn ook de geselecteerde lege namen in de draaitabel uitgefilterd.

Maar helaas deze oplossing voldeed niet aan de verwachtingen: “Kan het ook met een formule zodat er na het aanvinken van de personen geen extra handeling (het vernieuwen van de draaitabel) meer nodig is?“

Oplossing2

Voor deze oplossing hebben we een hulpkolom nodig (zie kolom E in het Voorbeeldbestand). Daar geven we iedere geselecteerde naam een eigen volgnummer.

In de eerste regel (cel E3) plaatsen we de formule =ALS(D3;1;0)
Dus als cel D3 de waarde Waar bevat dan wordt het volgnummer 1 anders 0.

Cel E4 krijgt de formule =E3+D4
We maken hier gebruik van het feit dat Excel de waarde Waar bij een berekening omzet naar 1 (en Onwaar naar 0).
Cel E4 kan dan naar beneden gekopieerd worden.

NB we hadden in cel E3 dus ook de formule =D3+0 kunnen plaatsen.

En nu het resultaat.
In cel N3 plaatsen we de formule
=ALS.FOUT(INDEX($C$3:$C$32;VERGELIJKEN(B3;$E$3:$E$32;0));””)

Als eerste gaan we de waarde van de teller in B3 Vergelijken met de hulp-kolom E. De derde parameter is een 0, dus Excel zoekt een exacte match en dan ook nog de eerste die hij (of zij?) tegenkomt.

Op basis van de gevonden regel in de tabel haalt INDEX de overeenkomende naam op. Als het ergens mis gaat (bijvoorbeeld als het volgnummer niet voorkomt in de hulpkolom) dan is het resultaat “” (niets dus).

In de kolommen F en G staan 2 alternatieven voor de bepaling van de hulpvariabele: cel F3 bevat de formule =AANTAL.ALS($D$3:D3;WAAR). Deze kan naar beneden gekopieerd worden waarbij de eerste D3 blijft staan (deze is absoluut) en de tweede wordt D4, D5 et cetera (een relatieve verwijzing).

Oplossing3

Deze oplossing bouwt door op het vorige artikel op de website van G-Info over de Aggregaat-functie. Bekijk de formule in cel O3 van het Voorbeeldbestand:
=ALS.FOUT(INDEX(C$3:C$32;AGGREGAAT(15;6;(RIJ($D$3:$D$32)-RIJ($D$3)+ 1)/($D$3:$D$32 =WAAR);RIJ($A1))); “”)

Gebruik de optie Formule evalueren om de werking te onderzoeken.

Subtotaal

Excel, , , ,
Voorbeeldbestand: Subtotaal.xlsxDownload

Subtotalen: in de dagelijkse praktijk zijn we meestal niet alleen geïnteresseerd in totalen, maar willen we ook aantallen, bedragen etc. zien per jaar of per maand, per afdeling of per soort of ….
Subtotalen dus.

Eigenlijk vind ik, dat er maar één goede methode is om subtotalen te bepalen en dat is met behulp van draaitabellen. Bij de meeste andere methodes worden namelijk de basis-gegevens aangepast en dat druist in tegen goed Excel-gebruik.

Wanneer een (sub)totaal moet wijzigen, als er regels in de bron-data worden verborgen (maar wie wil dat nou?), alleen dan zul je de functie SUBTOTAAL moeten gebruiken.

Maar omdat het altijd goed is om meerdere alternatieve methodes te kennen, volgt hieronder een uitleg van verschillende manieren om subtotalen te genereren.

Brongegevens

In het Voorbeeldbestand op het tabblad Data staat een serie bedragen (200 regels), waarbij ieder Bedrag drie kenmerken heeft: het Jaar, de Maand en een Regio.

Het totaal van de bedragen kunnen we snel vinden door de gehele kolom te selecteren (klik op de betreffende kolom-letter, in dit geval E) en kijk rechtsonder in de statusbalk:
Afhankelijk van de Excel-versie zie je tegelijkertijd ook het gemiddelde, aantal enz. of je kunt deze oproepen door op het vinkje te klikken.

Maar wanneer je alleen het totaal van 2015 wilt weten of van de regio noord dan wordt het wat ingewikkelder: eerst sorteren op de betreffende kolom, dan alle bedragen van het jaar of regio selecteren en dan onderaan het subtotaal aflezen. Maar ondertussen hebben we iets met onze brongegevens gedaan (namelijk gesorteerd) en dat willen we niet; er kan altijd iets mis gaan bij zo’n activiteit.

En willen we het totaal van een ander jaar of andere regio dan moeten we opnieuw beginnen. Dat moet dus anders kunnen.

Draaitabel

Wat te doen?

  1. selecteer één van de cellen van de brongegevens
  2. kies in de menutab Invoegen in het blok Tabellen de optie Draaitabel
  3. kies in het vervolgscherm OK
  4. sleep het veld Jaar naar het Rijlabels-gebied
  5. sleep het veld Bedrag naar het Waardegebied

En we hebben een overzicht van het totaalbedrag en subtotalen per jaar.

Maar als we nu toch bezig zijn, dan kunnen we dit overzicht nog wel wat aanpassen:

  1. sleep het Jaar naar het Kolomslabels-gebied
  2. sleep het veld Maand naar het Rijlabels-gebied
  3. sleep het veld Bedrag voor de tweede keer naar het Waardegebied
  4. klik op de 2e Som van Bedrag en wijzig bij Waardeveldinstellingen de Som in Gemiddeld
  5. sleep Waarden naar het Rijlabels-gebied

Dus door het simpel verslepen van velden kunnen we Excel snel diverse totalen en subtotalen laten bepalen.

Filter

De eerste alternatieve methode, die me invalt, is het gebruik van filters:

  1. selecteer een cel in het bronbestand
  2. kies in de menutab Gegevens in het blok Sorteren en filteren de optie Filter
  3. maak via de ‘vinkjes’ in de koppen de gewenste selectie
  4. selecteer alle overblijvende bedragen en onder in de statusbalk komt de som (en/of gemiddelde enzovoort) tevoorschijn

Zie het tabblad Filter in het Voorbeeldbestand; zoals daar te zien is trekken de functies SOM, GEMIDDELDE etc. zich niets aan van een filtering.
Dus dit is geen structurele oplossing.

SOM.ALS

Met behulp van ALS-formules kunnen wel subtotalen bepaald worden. In cel E3 in het tabblad Als van het Voorbeeldbestand staat de volgende formule: =SOM.ALS(B7:B206;E2;E7:E206)

Dit betekent, dat als er in het bereik B7:B206 de waarde uit cel E2 staat (in dit geval 2015) dan mag de overeenkomende waarde uit kolom E meegeteld worden.

Hetzelfde idee gaat op voor Aantal, Gemiddelde etc.

LET OP ook deze formules trekken zich niets aan van een mogelijke filtering van de brongegevens.

Wil je een iets complexer subtotaal (bijvoorbeeld van 1 jaar slechts het totaal van 1 maand) dan komt de volgende formule in beeld: =SOMMEN.ALS(E7:E206;B7:B206;E2;C7:C206;F2)

NB misschien wat verwarrend, maar de volgorde van de parameters is net wat anders; zie ook het artikel Tellen-met-voorwaarden.

Excel-tabel

De vorige ALS-formules werken nog makkelijker met een Excel-tabel (zie het tabblad AlsTabel in het Voorbeeldbestand):

  1. selecteer een cel in het bronbestand
  2. kies in de menutab Invoegen in het blok Tabellen de optie Tabel
  3. zorg dat het vinkje aanstaat bij kopregel en klik op OK

De formule om het subtotaal voor 2015/feb te bepalen wordt dan:

=SOMMEN.ALS(tblData[Bedrag];tblData[Jaar];JrSel;tblData[Maand];MndSel)

Hierbij hebben de invoercellen voor het jaar en de maand de namen JrSel, respectievelijk MndSel gekregen.

Ook hier geldt weer, dat filteren in de tabel geen invloed heeft op de formules (al zou het voorbeeld hierboven anders doen vermoeden; wijzig de filtering maar eens!).

Maar de Excel-tabel kent wel een totaliseer-optie, die rekening houdt met filtering:

  1. selecteer een cel in de Excel-tabel
  2. kies in de nieuwe menutab Hulpmiddelen voor tabellen/Ontwerpen  in het blok Opties voor tabelstijlen de optie Totaalrij.

In de cel in de onderste regel in de Bedrag-kolom komt nu automatisch de formule =SUBTOTAAL(109;[Bedrag]); het totaal van de gefilterde bedragen.

In de cel daarvoor is ‘handmatig’ de formule =SUBTOTAAL(101;[Bedrag]) geplaatst; deze zorgt voor het gemiddelde van de zichtbare bedragen (zie hierna voor de betekenis van de codes 109 en 101).

NB probeer het effect uit van de dubbele vinkjes in de onderste regel van de tabel.

SUBTOTAAL

De subtotaal-functionaliteit hoeft niet beperkt te blijven tot Excel-tabellen.
Nee, hebt u een database met gegevens dan kan Excel ook op de volgende manier een subtotalen-overzicht genereren:

  1. selecteer een cel in het bronbestand
  2. kies in de menutab Gegevens in het blok Overzicht de optie Subtotaal
  3. in het vervolgscherm kan worden aangegeven voor welk veld er subtotalen moeten komen (Bij iedere wijziging in), u kunt aangeven of u de som of gemiddelde wilt zien (of nog wat anders) en van welk veld u de som wilt zien.
  4. de drie onderste vinkjes spreken voor zich
  5. en klik op OK

Het resultaat is een brij van details en totalen (zie het tabblad Subtotaal in het Voorbeeldbestand).

LET OP Bij het gebruik van deze functionaliteit is het van groot belang, dat de bron-gegevens gesorteerd staan! En wel op de kolom, waarvan de subtotalen bepaald moeten worden.

In het tabblad SubTot2 zijn de gegevens eerste gesorteerd op Jaar en pas toen zijn op bovenstaande manier subtotalen bepaald.

Excel groepeert automatisch alle bij elkaar behorende regels; gebruik de + en – knoppen om meer of minder details te zien. Ook kun je gebruik maken van de cijfers linksboven (in dit geval 1, 2 en 3; er zijn drie niveau’s: totaal, subtotaal per jaar en detail).

NB als de sortering op meer dan 1 kolom is doorgevoerd dan kunnen ook op meerdere niveaus subtotalen worden bepaald. Als bijvoorbeeld binnen het jaar ook op de maand is gesorteerd, dan kunnen eerst subtotalen voor het maandniveau bepaald worden en daarna op jaar-niveau (vergeet niet het vinkje uit te zetten bij Huidige subtotalen vervangen!).

In cel E71 heeft Excel automatisch de formule =SUBTOTAAL(9;E3:E70) geplaatst. De formules voor de andere jaren zijn vergelijkbaar. Voor het totaal in E206 staat echter de formule =SUBTOTAAL(9;E3:E204).
Excel laat tussenliggende subtotalen dus automatisch buiten de berekening!

Ook kunnen meerdere soorten subtotalen onder elkaar geplaatst worden; zie het tabblad SubTot3 in het Voorbeeldbestand.

Ook nu is het zaak om niet te vergeten het vinkje weg te halen bij Huidige subtotalen vervangen.

SUBTOTAAL 2

Maar de functie Subtotaal kunt u ook zelf overal in een sheet plaatsen.
De functie kent in principe 2 parameters: de eerste (het functiegetal) geeft aan welke bewerking moet worden uitgevoerd (som, gemiddelde, aantal) en de tweede welk bereik bij de berekening moet worden meegenomen.
Excel kent 11 soorten berekeningen (zie het tabblad SubTot4a in het Voorbeeldbestand), waarvan het bepalen van het gemiddelde (functiegetal=1), aantal (functiegetal=2) en som (functiegetal=9) de meest gebruikte zijn.

Het functiegetal kan ook 100 groter gekozen worden; het verschil zit hem er in, dat in het tweede geval verborgen regels niet meetellen!

Bekijk op het tabblad SubTot4a het effect van het wijzigen van het functiegetal in regel 40.

Filteren op een of meerdere kolommen heeft op allebei de soorten functiegetallen hetzelfde effect: uitgefilterde waarden worden niet meegeteld.
Het groeperen van regels heeft voor de subtotalen hetzelfde resultaat als het verbergen van regels.
Bekijk het effect van de 3 bewerkingen (filteren, groeperen en verbergen) in het voorbeeld op het tabblad SubTot4b.

LET OP Blijkbaar is dit zo ingewikkeld dat Excel bij het aan- en uitzetten van bewerkingen af en toe de verkeerde resultaten oplevert!!

NB het groeperen van regels heeft verreweg de voorkeur boven het verbergen van regels. In het tweede geval komt het nogal eens voor dat je niet in de gaten hebt dat er regels ‘weg zijn’.

 

Top2000 en draaitabellen

Excel, , , ,
Voorbeeld bijgewerkt t/m 2020: Top2000_2020Download

Eind 2016 stond voor menigeen, op muziekgebied, weer in het teken van de jaarlijkse Top-2000; één van de (Nederlandse) tradities naast Kerstmis, Oud en Nieuw, oliebollen etc.

Bovenaan de ranglijst is het normaal gesproken niet echt spannend; de top-3 ligt wel ongeveer vast. De vraag was of de vele in 2016 gestorven pop-helden daar verandering in zou brengen. Niet dus.

Tijd om wat overzichten te maken; uiteraard gebruiken we daar draaitabellen voor!

Basis-materiaal

De Top-2000 wordt uitgezonden door Radio-2; op de website daarvan is dan ook  altijd de rangschikking van het laatste jaar te vinden. Door nog wat verder te googelen heb ik ook de standen vanaf het begin van de Top-2000 kunnen vinden; de eerste uitzending was eind december 1999.

Wat heb ik vastgelegd? Per nummer het jaar van uitzenden, de notering/positie in dat jaar, de naam van de artiest/groep, de titel van het nummer en het jaar dat het nummer gepubliceerd/uitgebracht is (zie het tabblad Basis in het Voorbeeldbestand).

Alle gegevens heb ik in de vorm van een Excel-tabel vastgelegd met de naam tblTop2000 (heb je een aaneengesloten gebied met gevulde cellen, plaats de cursor ergens in dat gebied en kies in de menutab Invoegen de optie Tabel; kies dan in de nieuwe menutab Hulpmiddelen voor tabellen de optie Ontwerpen en wijzig de naam).
Eind 2017 zal de traditie wel worden voortgezet: kopieer de nieuwe gegevens en voeg deze onderaan de tabel toe. Nog even sorteren en alles staat klaar:

  1. plaats de cursor ergens in de tabel
  2. kies in de menutab Gegevens in de groep Sorteren en filteren de optie Sorteren
  3. in het tussenscherm staan de juiste instellingen al klaar:
    Klik dus op OK.

NB hebt u nieuwe data toegevoegd, vergeet dan niet de draaitabellen te Vernieuwen, anders worden de nieuwe gegevens niet meegenomen in de overzichten. Eén draaitabel vernieuwen is voldoende; aangezien alle overzichten aan dezelfde basis zijn gekoppeld worden dan alle draaitabellen bijgewerkt.

Filteren

Om de resultaten van een artiest te bekijken kunnen we de filter-eigenschappen van Excel gebruiken.
Aangezien het basis-materiaal als een tabel is opgeslagen krijgen we filter-opties er ‘gratis’ bij (zie de  achter iedere kolom-kop).
Wanneer we bijvoorbeeld alle noteringen van de Eagles willen weten:

  1. klik op het  achter Artiest
  2. zoals u ziet kunt u daar ook een sortering aanbrengen, maar we zijn nu meer geïnteresseerd in de filtermogelijkheden.
    Excel heeft ontdekt dat de kolom tekst bevat, dus we krijgen tekstfilters aangeboden.
    Onder het invulvak staan standaard alle mogelijkheden waaruit u kunt kiezen; u zou dus naar de Eagles kunnen scrollen (of eerst een E intikken en dan verder scrollen), maar dat is nogal tijdrovend. In plaats daarvan tikken we in het invulvak eagles (het zoeken is niet hoofdletter-gevoelig) en Excel geeft ons alleen die opties, die ergens het woord eagles bevatten.
  3. Ik bedoelde niet de Eagles of Death Metal, dus die vinken we uit en klikken op OK
  4. en we hebben het gewenste overzicht:

    Eventueel nog sorteren op Titel om het verloop in de jaren per nummer makkelijk te kunnen volgen.

Overzicht per artiest

We gaan eens analyseren hoe de diverse artiesten het in de loop van de tijd hebben gedaan:

  1. klik ergens in de tabel tblTop2000 in het tabblad Basis van het Voorbeeldbestand
  2. kies in de menutab Invoegen de optie Draaitabel en klik op OK
  3. sleep de velden UitzendJr, Artiest en Titel naar de gewenste plaats in de tabel zoals hiernaast weergegeven.
    In de rijen zal Excel nu alle (unieke!) artiesten tonen en in de kolommen komen de (12) verschillende uitzendjaren.
    In het waarden-gebied hebben we de Titel geplaatst; Excel weet dat dit een tekst is, dus zal direct het aantal voorkomens van een artiest in een jaar turven.
    NB Hadden we een numeriek-veld in het waarden-gebied geplaatst dan bepaalt Excel standaard de som van die waarden.
  4. kies in de nieuwe menutab Hulpmiddelen voor draaitabellen het tabblad Ontwerpen en dan bij Rapportindeling de optie Tabelweergave
  5. nog even een sortering aanpassen: kies het ‘vinkje’ achter UitzendJr en sorteer van hoog naar laag

Het resultaat is terug te vinden in het tabblad ovzArtiest van het Voorbeeldbestand:

Wil je weten welke 3 nummers van 10CC er in 2016 in de lijst stonden en op welke plaats: dubbelklik op de 3 in cel B5 en er verschijnt een nieuw tabblad met de drie betreffende records.
Dubbelklikken op de 101 zal alle noteringen van 10CC in de loop der jaren laten zien.

Welke artiest/groep heeft de meeste noteringen?

  1. klik ergens in de 2016-kolom, bijvoorbeeld cel B5
  2. kies in de menutab Gegevens in het blok Sorteren en filteren de optie .
  3. wil je de stand in een ander jaar weten? Herhaal de procedure met de cursor in een andere kolom.
  4. Hetzelfde als u de stand over alle jaren wilt weten: plaats de cursor in de laatste kolom en sorteer.

Overzicht per artiest en titel

Met nog een paar aanpassingen aan de draaitabel ontstaat een totaaloverzicht van de hele Top-2000 over alle jaren:

  1. Voeg nogmaals de Titel toe aan de Lijst met draaitabelvelden; deze keer in het Rijlabels-gebied.
    Let op zorg dat de titel ONDER de artiest komt! Probeer maar uit wat het verschil is.
  2. in het waarden-gebied halen we de Titel weg (versleep buiten het keuzegebied) en plaatsen daar de Notering.
    Aangezien dit een numeriek veld is stelt Excel voor om dan de Som daarvan te pakken. Aangezien iedere artiest/titel-combinatie in ieder uitzendjaar maar één keer voorkomt, zal Excel dus ‘gewoon’ de notering laten zien.

Een voorbeeld kunt u vinden in het tabblad ovzArtTitel van het Voorbeeldbestand.

NB uit het voorbeeld hier rechts mag blijken dat in het basis-materiaal de titels niet consistent gevuld zijn. Ook bij de artiesten was dit het geval; deze heb ik handmatig zo goed mogelijk ‘opgeschoond’.

Noteringen in de loop van de tijd

In het tabblad ovzJrVerloop van het Voorbeeldbestand ziet u een andere mogelijkheid om het verloop in de tijd te volgen:
De Artiest hebben we in het Rapportfilter geplaatst.

De titel heeft een ‘vreemde’ sortering gekregen:

  1. plaats de cursor in één van de titels
  2. klik in die cel met de rechter-muisknop en kies binnen de optie Sorteren het item Meer sorteeropties
  3. in het vervolgscherm kiezen we dan een oplopende sortering; maar niet op Titel maar op Som van Notering

NB1 omdat Excel naar het totaal over alle jaren heen kijkt, is de sortering niet vlekkeloos.

NB2 Ook door de inconsistente vulling van de database levert dit niet altijd het verwachte/gewenste resultaat op; kijk bijvoorbeeld wat er gebeurt als je ABBA kiest.

Grafiek

Wanneer we van de draaitabel een grafiek maken levert dit nog meer inzicht op in het verloop van de noteringen in de tijd (zie tabblad ovzJrVerloopGraf):

  1. klik ergens in de draaitabel
  2. kies in de menutab Hulpmiddelen voor draaitabellen de tab Opties
  3. in het blokje Extra vindt u de Draaigrafiek
  4. na de keuze van het gewenste type komt de grafiek op hetzelfde tabblad waar ook de draaitabel staat; kies  en zet de grafiek op een Nieuw blad
  5. aangezien de grafiek aan de draaitabel gekoppeld is kun je hier direct een andere artiest-keuze maken. Deze keuze wordt dan direct ook in de gekoppelde draaitabel toegepast, inclusief sorteringen.

Publicatiejaar

Ik was ook geïnteresseerd naar het ‘nostalgische’ karakter van de Top2000; ofwel uit welke jaren komen de meeste nummers?

Uit de grafiek over het uitzendjaar 1999 blijkt dat toen het zwaartepunt lag bij muziek uit de eind-60- en eind-70-jaren.
Wanneer we dit vergelijken met de grafiek over 2016 dan zien we dat er een veel gelijkmatigere verdeling over de tijd is! De Top-2000 is niet alleen meer voor ‘ouwe knarren’?

Hoe is deze grafiek gemaakt?

  1. de basis is weer een draaitabel.
    In het Rapportfilter is het UitzendJr geplaatst, waarmee we de hoofdselectie maken.
    Het PublJr plaatsen we in de rijen en we turven het aantal door de Titel in het waarden-gebied te laten ‘vallen’.
  2. daarna is van deze draaitabel een draaigrafiek gemaakt; klaar!

In het tabblad ovzPublJr van het Voorbeeldbestand is het resultaat terug te vinden.

Slicers

Om de keuze van het uitzendjaar makkelijker te kunnen maken is een slicer toegevoegd aan de draaitabel:

  1. klik ergens in de draaitabel
  2. kies in de menutab Hulpmiddelen voor draaitabellen de tab Opties
  3. kies in het blokje Sorteren en filteren de optie Slicer invoegen
  4. in het vervolgscherm kiezen we in dit geval de optie UitzendJr
  5. regel nog wat opmaak via de Opties in Hulpmiddelen voor Slicers

Van rijen naar kolommen

Access, Excel, ,

Iemand vroeg mij vorige week of ik kon helpen:

“Ik heb een bestand met leningnummers. Daar staan ook polisnummers en poliswaarden in, maar ze staan per lening onder elkaar; ik wil voor iedere lening 1 regel met daarachter alle polisgegevens.”

Nog net voordat ik begon te lachen (“Dat is zo geregeld!”, dacht ik) hoorde ik dat het bestand in Access stond. Oeps, dat wordt lastiger.
Ik zal alvast verklappen: het heeft me wel wat hoofdbrekens gekost. Ik denk ook nog steeds dat het simpeler moet kunnen. Dus bij deze een oproep aan Access-kenners: kom met een betere oplossing!

Excel-oplossing

Rijen1Voordat we het probleem in Access gaan aanpakken, eerst maar even een oplossing in Excel; dat is iets makkelijker!

Hiernaast staat een voorbeeldje van het bestand: zoals te zien is horen bij LenNr=1 meerdere Polisnr’s etc.

In het Excel-voorbeeldbestand zijn deze gegevens in het tabblad Basis terug te vinden.

In het tweede tabblad (Tussen) is een kopie gemaakt van deze gegevens en heb ik de kop van de tabel al uitgebreid met Polis1, Waarde1, Polis2 etc. In het voorbeeld is het maximaal aantal polissen per lening 4, maar ik heb al ruimte gemaakt voor 5 polissen:

Rijen2

Via wat handige formules kunnen we het bestand uitbreiden; maar zorg wel eerst dat alle regels van dezelfde lening onder elkaar komen, dus sorteren op LenNr.

  1. onder het kopje Polis1 komt het polisnummer van de eerste lening; eigenlijk zouden we in die cel (E3) kunnen verwijzen naar C3, maar ik heb daar een formule geplaatst, die direct naar beneden gekopieerd kan worden:
    =ALS(B3<>B2;C3;””)
    Dus als in kolom B een ander LenNr staat dan in de vorige regel, dan de inhoud van kolom C kopiëren, anders de cel leeg laten (2 “-tekens achter elkaar).
  2. onder Waarde1 (cel F3 dus) staat de formule
    =ALS(E3<>””;D3;””)
    Als in de vorige stap een polisnummer in ingevuld dan ook de waarde daarvan ophalen.
  3. Dan onder Polis2 (cel G3):
    =ALS(E3<>””;ALS(B4=B3;C4;””);””)
    We willen alle polisnummers op eenzelfde regel krijgen, dus Polis2 mag alleen maar ingevuld worden als er ook een Polis1 is (ALS(E3<>””).
    Daarna vergelijken we het LenNr van de huidige regel met de volgende regel; als dat hetzelfde nummer is dan halen we het betreffende polisnummer op
  4. Voor Waarde2 geldt hetzelfde als hiervoor bij Waarde1.
  5. De formule onder Polis3 mag niet meer verrassend zijn:
    =ALS(G3<>””;ALS(B5=B4;C5;””);””)
  6. Ook de andere kolommen krijgen vergelijkbare formules en dan alles naar beneden kopieren.Rijen3
Bijna klaar: alle polissen zijn mooi van de rijen naar de kolommen verplaatst, maar we hebben nog wat overbodige regels over:

Rijen4

  1. klik met de muis ergens in de tabel met gegevens
  2. kies de menutab Gegevens
  3. en binnen het vak Sorteren en filteren de optie Filter
  4. klik op het ‘vinkje’ achter Polis1 (de filteropties voor deze kolom) Rijen5
  5. zorg dat helemaal onderaan het vinkje bij (Lege cellen) uit staat
  6. selecteer de overblijvende gegevens en kopieer die naar een ander tabblad (zie Resultaat)

Access

Nu gaan we hetzelfde doen in Access.
In het Access-voorbeeldbestand (dit is gezipt, omdat de download anders vast kan lopen) staat hetzelfde basisbestand, in de tabel Basis.

Rijen6Om problemen te voorkomen bij het wegschrijven van de tussenstappen, creëren we eerst de Tussen-tabel met per veld het juiste gegevenstype.
NB Wanneer we Access de tabel laten aanmaken via een Tabelmaak-query, gaat Access ‘gokken’ welke type het veld moet krijgen; dat strookt lang niet altijd met onze wensen!

Rijen7Dan de eerste stap: via een query selecteren we van alle leningnummers het kleinste polisnummer (had ook de maximum-waarde kunnen zijn).
Via de button Rijen8 wordt dit een Toevoeg-query; records toevoegen aan de hiervoor aangemaakte tabel Tussen.

NB Access groepeert zelf per leningsnummer; de records hoeven dan ook niet gesorteerd te zijn, in tegenstelling tot de Excel-oplossing.

Het ophalen van een mogelijk tweede polisnummer is al wat ingewikkelder:

Rijen9Vanuit Basis selecteren we opnieuw de minimale waarde voor het polisnummer, maar via de zogenaamde outer-joins naar de Tussen-tabel wordt er voor gezorgd, dat combinaties van LenNr en PolisNr, die al voorkomen, niet meer meedoen (zie bij Criteria de voorwaarde Is Null).

Ook voor de volgende polisnummers zijn op vergelijkbare manier query’s gebouwd, waarbij meerdere koppelingen met dezelfde Tussen-tabel zijn aangemaakt.

Rijen10De tussentabel bevat nu records, waarbij leningnummers nog wel in verschillende records voorkomen, maar waar wel al de polisnummers op de ‘juiste’ plaats staan.

Ook missen we de poliswaardes nog in de tussentabel. Dat is opgelost door 5 Bijwerk-query’s, waarmee vanuit de Tussen-tabel aan de hand van LenNr en PolisNr de overeenkomende waarde in Basis wordt opgehaald:
Rijen11Rijen12
Om het gewenste overzicht te krijgen (alle leningnummers uniek met daarachter één of meerdere polisnummers) hebben we nog een laatste query nodig.

Transponeren

Voor diegene, die zich door de titel van het artikel (Van Rijen naar Kolommen) hebben laten misleiden, nog een toegift:
soms wil je in Excel gegevens, die onder elkaar staan, naast elkaar hebben of andersom. Hiervoor zijn geen ingewikkelde formules nodig: Excel heeft daar een ingebouwd commando voor:

  1. selecteer in het Excel-voorbeeldbestand alle relevante gegevens in het tabblad Basis
  2. klik met de rechter muisknop en kies Kopiëren
  3. selecteer de cel waar het resultaat moet komen; dit kan ook in een ander tabblad of in een andere werkmap zijn.
  4. Rijen13klik daar opnieuw met de rechter muisknop
  5. en kies nu Plakken speciaal…
  6. in het vervolgscherm staat een optie Transponeren; zet het vinkje aan en kies OK